بخشی از مطالب:
-۱- مقدمه
پدیده بی سرپرستی عمری طولانی و به درازی طول سالیان خلقت دارد . گروهها و
جماعات آدمی در دسته های کوچک و بزرگ در کوهها ، دشتها ، و جنگلها و در
حواشی رودخانه دائماً در معرض آسیب و هجوم کنترل نشده طبیعت اطراف بوده اند
. سیل زلزله حملات وحوش و تهاجم گروههای متخاصم پیوسته بشر را تهدید می
کرد که حاصل آن شکستن ستونهای خانه بود و ایجاد بی سرپرستی سالیانی پس از
آن اگر چه در راستای رشد تمدن انسانی ، تهاجمات و ضایعات طبیعی کاهش پیدا
کرد ، لیکن ابزار و عوامل نابود کننده در دست و کنترل زور مداران قرار گرفت
و دامنه آن وسعت یافت ، بطوریکه گاه جبران آن تا نسلها میسر نگردید و
آسیبهای ناشی از جنگهای قومی و قبیله ای از محدوده خرابیهای سیل وزلزله
گذشت و ویرانگریهای ـ مغول و بربر ، نابودی مردان و کنیزی زنان و کودکان را
به دنبال آورد . پس از مرگ قرون وسطی و زایش رنسانس شکل ضایعات انسانی نیز
دگرگون شد چرا که صاحبان قدرت می باید ابزاری برای مهار انسان آزاده می
یافتند تا شاید حریت او را مستمسکی برای نابودیش قرار دهند . و بدین شکل
فضای خالی از معنویت رشد سرطانی افکاری را اینچنین افزایش داد و بذر انحراف
در مزرعه پاک انسانیت پاشیده شد .
جنگهای جهانی اول و دوم ضربه محکمی بر پیکره جامعه بشری بود که ویرانی و
سرگردانی و بی سرپرستی فراوانی در پی داشت اگر چه امروزه دامنه و وسعت
جنگها از جهانشمولی خود کاسته است . لیکن شیفتگان قدرت به اشاعه انحرافات و
کمبودها پرداختند که جنگ بی پایانی آغاز گشت و با اشاعه الکل و اعتیاد و
فحشاء و در یک کلام نابودی ارزشهای اخلاقی ، بزرگترین و مهلکترین ضربه ها
را بر ارکان مقدس خانواده وارد شد که موجب متلاشی شدن پایه های استوار
خانواده و در نتیجه بی سرپرستی و بی پناهی گردید .
و این قصه هم چنان ادامه دارد و انسان سر گشته هر روز در جستجوی ایده آلها
دست به دامان انواع فساد می روند شاید مرهمی بر دردها و آلامش باشد . و اما
قصد از نگارش این مقاله در این گوشه از جهان شاید تا حدودی شناساندن بچه
های بی سرپرست و مشکلات آنها و ارائه راهحلی برای بهینه سازی فضای زندگی
این کودکان میباشد ( البته لازم به توضیح است که این بررسی مختصر که با
استفاده و بهره جوئی از مطالعات کتابخانه ای و مدارک مکتوب و همچنین
برداشتهای میدانی انجام گرفته است بدلیل کمبود منابع و مشکلات خاص مربوط به
این موضوع انتخابی مسلماً خالی از ضعفها و کاستیها نیست . اما به هر صورت
به عنوان یک شروع می تواند مورد استفاده دانشجویان دیگر باشد .)
۲-۱- ضرورت انتخاب پروژه :
باتوجه به آنچه که درمقدمه آمد و با توجه به این امرکه مشکلات رفتاری
،عاطفی وهوشی کودکان یتیم بر همگان آشکار است،نه تنها توجه پژوهشگران که
بلکه درسطح وسیع تری توجه کلیه برنامه ریزان اجتماعی وحتی عموم مردم به این
مساله ضروری به نظر می رسد.صرف نظر ازجنبه انسانی قضیه که زندگی درمحیط
خانواده حق کودک است و از این حق همه کودکان بایدبهره مند شوند،جنبه
اجتماعی آن نیزحائز اهمیت است.کودکان یتیم هم بایدروزی مثل دیگر کودکان
بدون کنترل مسئولان پرورشگاه درجامعه زندگی کنند.قابل انکار نیست که لازمه
زندگی در جامعه بر خورداری از حداقل توانائیهای عاطفی واجتماعی است.ازاین
رو اگر مهارت لازم در این کودکان به وجود نیایداز سویی خوددچار مشکلات
عدیده می شوند واز سویی دیگر برای جامعه مشکلاتی به بار خوا هند آورد.بنابر
این توجه به کودکان یتیم و تعلیم وتربیت آنان امری لازم وحیاتی به نظر می
رسد.
۳-۱- بیان مسئله :
بی سرپرستی بیشتر از آنکه یک مشکل فردی باشد مشکل اجتماعی است . امروزه در
سرتاسر دنیا با افزایش بی رویه کودکان بی سرپرست روبه رو هستیم این افزایش
دلایل زیادی از جمله فقر ، جنگ ، افزایش فساد و فحشا ، اعتیاد و .. دارد .
این کودکان قربانیان خشونت جامعه ای هستند که نه تنها آنها را از داشتن پدر
و مادر و کانون گرم خانواده محروم ساخته بلکه پذیرای آنها نیست و به چشم
سر بار به آنها می نگرد .
در ذهن کوچک کودک که همواره نیاز به یک پناه را احساس می کند بودن در محیطی
که بطور دائم احساس تشویش ، نگرانی و اضطراب و ترس همیشگی ، ضعف در شخصیت
را بدنبال خواهد داشت و افسردگی و خزیدن به کنجی آرام ، آرزوی متداولی در
بین این دسته کودکان است و به عکس ممکن است بعضی از کودکان برای جلب توجه و
مطرح شدن و یا متمایز شدن از دیگران دست به اعمال خشونت آمیز و در نهایت
به شخصیت ناهنجار با قدرت خلق مشکلات فراوان برای اجتماع تبدیل شوند .در
حالی که همواره به این نکته آگاه باشیم که در سالهای آینده این کودکان باید
قدرت حرکت و همگامی با جامعه و حتی توان مطرح شدن بعنوان سرمایه های بسیار
با ارزش برای سازندگی کشور را دارا باشند و اگر بدانیم در زندگی آنها خلأ
پر نشدنی به نام خانواده وجود دارد باید حتی الامکان شرایط زیست آنها را به
گونه ای فراهم کرد که حد اقل فرد را جزئی از یک خانواده با ایجاد علائق و
همبستگیهائی مشابه بدانند آنگاه اهداف و خطوط طرح مورد نظر رنگی متفاوت با
شرایط موجود خواهد گرفت .
۴-۱- اهمیت انتخاب موضوع
بی سرپرستی کلمه ای است که امروز تنها بار بدون سرپرست بودن را بخود حمل
نمی کند بلکه در پس آن تمامی ابعاد شخصیتی ، رفتاری روانی ، اجتماعی شخص را
زیر سؤال می برد . در بررسی آماری مشاهده می شود که اکثر مجرمین فاقد
خانواده یا سرپرست مؤثر بوده اند. بدین ترتیب بی سرپرستی تنها یک مسئله
کوچک فردی نبوده بلکه یک مسئله بزرگ اجتماعی می باشد . این پروژه تنها
تحقیق برای شناخت مسئله و در پس آن برخورد حسی با فضا نمی باشد بلکه هدف آن
یافتن مطلوبترین روش و سیستم با هدف کم کردن پسوندهای ناشی از بی سرپرستی
در بستر طرح یعنی ایران می باشد .
افزایش کودکان بی سرپرست خطری است که مرتباً نسل حال و آینده را تهدید می
کند و اثرات زیان بخشی را بر پیکره جامعه در ابعاد مختلف فرهنگی ، اجتماعی ،
سیاسی ، عاطفی ، فردی و خانوادگی تحمیل می نماید این مسئله بویژه در مورد
شهر مشهد بعنوان دومین کلان شهر مذهبی پر رنگتر و جدی تر رخ می نماید . علل
افزایش این کودکان بخصوص در این شهر را می توان دلایل زیر عنوان کرد :
۱٫ وجود بارگاه ملکوتی امام رضا ( ع ) بعنوان یک محل امن و مناسب برای
کودکان فراری و نیز رها کردن کودکان شناخته می شود به همین علت از شهرها و
اماکن دیگر به مشهد رو می آورند .
۲٫ خشکسالی های پیاپی در استان خراسان که بصورت مستقیم در ایجاد فقر مؤثر
بوده و مسائلی از قبیل هجوم به شهرها و حاشیه نشینی و مسائل مرتبط با آن را
به همراه دارد .
۳٫ هم مرز بودن با کشور افغانستان باعث تولد کودکان بدون شناسنامه
۴٫ بالارفتن میزان اعتیاد
۵٫ افزایش ۲۶ در صد نرخ بیکاری
۶٫ بالا رفتن نرخ بزهکاری
۷٫ افزایش رقم بیماریهای اعصاب و روان
۸٫ بالا رفتن آمار طلاق
۹٫ بالارفتن تورم و بوجود آمدن مشکلات اقتصادی و افزایش سطح فقر
و از طرف دیگر باید توجه داشت که این کودکان از آنجا که از حمایتی مادی و
عاطفی محروم مانده اند آمادگی لازم برای هر نوع آسیب پذیری را دارا می
باشند لذا نیاز به حمایت بیشتری دارند .
۵-۱- روش تحقیق :
به منظور ارائه و دستیابی به معیارها و مبانی طرح که بتواند محیطی مناسب
برای کودکان بی سرپرست فراهم آورده پاسخگوی بعضی از نیازها و مرکزی برای
احقاق حقوقشان باشد لازم است ابتدا شناخت کامل و کافی از این کودکان و
علتهای وجودی و افزایش آنها و ویژگیهای روانی و رفتاری شان داشته باشیم .
همچنین باید با توجه به شرایط سنی و خصوصیات عام آنها لازم است کودک و
ویژگیهای کودکی را بشناسیم . از سوی دیگر به منظور دستیابی به وسیله و
راهکارهایی که رهنمون و ضامن پرژه باشد آشنائی با حقوق و قوانین مربوطه
ضروری است . پس از آن شناخت و بررسی نمونه هایی که دارای فعالیت مشابه
هستند می تواند پروژه را از تکرار خطاهائی به اثبات رسیده مصون داشته و
نقاطی را که باید بر آنها تأکید داشت روشن نمایند و پس از آن مطالعات زمینه
و محدوده ای که پروژه را در بر می گیرد صورت می گیرد . آنچه بیان شد بر
مبنای دسته بندی زیر شکل گرفته است:
ـ تحقیقات کتابخانه ای : شناخت ویژگیهای روحی ، روانی و خصوصیات جسمی سنین
مختلف رشد کودک ، قوانین اصول مربوطه و آنچه پیرامون بی سرپرستی ارائه می
گردد با استناد به کتابها مجلات و پایان نامه های کارشناسی ارشد و غیره ..
بوده است .
ـ مطالعات آماری : آمار کودکان فاقد سرپرست یا بد سرپرست ، تعیین جمعیت
پروژه و … بر مبنای آمارهای موجود اداره بهزیستی و یا سایر مراجع مربوطه .
ـ مصاحبه با مسئولین و متخصیصن امور نگهداری کودکان بی سرپرست و اطلاع از
نظرات آنها در تشخیص روحیات و ویژگیهای این کودکان مؤثر بوده است .
ـ استفاده از مجلات و مقالات اینترنتی در ارائه اقدامات انجام گرفته برای این کودکان در سایر کشورهای جهان یاریگر بوده است .
۶-۱- اهداف کلی پروژه :
هدف طراحی برای این کودکان را می توان چنین بیان کرد : ایجاد شرایط برای
زیست رشد عاطفی و جسمی و پرورش استعدادهای کودکان بی سرپرست که در طی زندگی
در مجموعه حمایتی باید برای همگامی با جامعه و پذیرفته شدن در میان مردم
به مهارتها و توانائیهای لازم برسند ، حال اینکه این فضا را باید چگونه
طراحی کرد و یا حتی آنها را چه نامید بحث اصلی پروژه می باشد . برای رسیدن
به هدف مورد نظر باید این نکته را مد نظر داشت که اصولاً کودکان بی سرپرست
دارای ۲ مشکل عمده اند :
۱ـ مشکل اجتماعی : علت ریشه ای آن دور بودن از مردم و جامعه و زیستن در
فضاهایی قلعه مانند است که این معضل باعث سوق دادن مطلب به مطالعات جامعه
شناسی می شود .
۲ـ مشکل هویتی و شخصیتی : علت آن دور بودن از نظام خانواده و سیستم نرمال
زندگی و اتخاذ سیستمهای غلط درون شبانه روزیها می باشد . که این امر
مطالعات روانشناسی در زمینه های بهداشت روانی را می طلبد .
۱-۲- بخش اول : شناخت کودک
۱-۱-۲- مقدمه
آنچه مسلم است شناخت ویژگی ها و خصایص کودک و آنچه در مسیر رشد وتعالی و به
ثمر رساندن یک کودک لازم است میتواند در طرح محیطی مناسب برای کودکان
راهگشا و موثر باشد. دراین بخش قبل از بیان هر مطلبی توجه به تعریف « کودک »
از دیدگاه صندوق کودکان سازمان ملل متحد (یونیسف ) ضروری به نظر میرسد .
براساس این تعریف هر انسان با سن کمتر از ۱۸ سال در ردیف کودکان واقع
میشود . پس سنین نوجوانی هنوز در گروه و زیر مجموعه کودکی و واحد شرایط
آنان میباشد.
۲-۱-۲- اهمیت دوران کودکی
بسیاری ازتمدن های بزرگ به اهمیت دوران اولیه زندگی و تأثیر آن بر زندگی
دوران بلوغ و سالهای بالای عمر توج فراوان نشان داده اند. یک ضرب المثل
قدیمی میگوید: « کودک را تا سن ۷ سالگی به من بدهید و من مردی را به شما
تحویل خواهم داد .»
این مسأله در عبارات معروف زیر نیز منعکس میباشد :
– کودکان براساس زندگی خویش یاد می گیرند.
– اگر کودکی با انتقاد زندگی کرد ، یاد می گیرد که اعتراض کند.
– اگر کودکی با دشمنی زندگی کرد، یاد می گیرد که بجنگد.
– اگر کودکی با تمسخر زندگی کرد ، یاد می گیرد که خجول باشد.
– اگر کودکی با شرمساری زندگی کرد، یاد می گیرد که احساس گناه کند.
– اگر کودکی با اغماض (و تحمل ) زندگی کرد، یاد می گیرد که صبور باشد.
– اگر کودکی با تشویق زندگی کرد، اعتماد را یاد می گیرد.
– اگر کودکی با تعریف و تمجید زندگی کرد ، قدردانی را یاد می گیرد.
– اگر کودکی با مساوات زندگی کرد، عدالت را یاد می گیرد.
– اگر کودکی با امنیت زندگی کرد،اعتقاد داشتن را یاد می گیرد.
– اگر کودکی با تائید و تشویق زندگی کرد، یاد میگیرد خودش را دوست بدارد.
۳-۱-۲- رشد وپروش ۱
رشد امری پیوسته از هنگام تشکیل نطفه تا مرگ است . دراین بین مفاهیم پرورش و
پختگی به موازات رشد معنا می یابند. مفهوم پختگی نمایانگر آنست که انسان
در بدو تولد دارای قابلیت های پائین بوده وتغییرات خاصی که با گذشت زمان به
تکامل وی منجر میشود او را به پختگی یا رسیدگی می رساند. علم به اینکه هر
موجود زنده قادر نیست رفتاری را کامل فراگیرد مگر آنکه به مرحله ای از نمو
رسیده باشد .اهمیت دانستن فرآیند رشد در سالهای مختلف زندگی را نشان میدهد
. به عبارت دیگر هر سن محل بروز دسته به خصوصی از رفتارها و قابلیت آموزش
پذیری مشخصی است .پرورش به تغییراتی گفته میشود که براثر آموزش یا تأثیرات
عوامل محیطی در انسان ایجاد میشود. رشد وپرورش دو فرآیند متفاوت اند. رشد
تغیرات کمی و کیفی برتن وروان وپرورش ،تغییر در جنبه های رفتاری و روانی
است .
نقش وتأثیر محیط بر فرآیند رشد :
تأثیر محیط در رشد وتکامل انسان، قبل از قرن ۱۸ چندان موردتوجه نبوده است
در حالیکه توارث در تمام تئوریهایی که از بقراط به بعد ارائه شده به نحوی
به چشم می خورد .
افراد انسانی از نظر زمینه های ارثی بایکدیگر متفاوتند .اما محیط چه تأثیری
بر روی این زمینه ارثی میگذارد و چقدر در تغییر یاتبدیل خصوصیات مختلف
ارثی میتواند موثر باشد،خود بخش مهمی از کار روانشناسی است . از قرن ۱۹
به بعد آزمایش های متعددی انجام می شود تا تأثیر عوامل محیطی را برروی
انسان موردشناسایی و بررسی قرار دهند، به خصوص در مورد نوزادان و کودکان
بررسیها وازمایشهای زیادی انجام میگیرد،زیرا امروز علم روانشناسی به
تأثیر سه سال اول زندگی در شکل گیری بنیان شخصیتی طفل اهمیت فراوانی میدهد.
در مورد قابلیت ها واستعدادهای انسانی یکی از نتایج بدست آمده این است که
عوامل محیطی وزمینه ارثی به صورت حاصلضرب دو پارامتر عمل میکنند و هر چه
هرکدام از دو پارامتر مساعدتر بوده واز ضریب بیشتری برخودار باشند، طبیعتاً
نتیجه بهتری عاید خواهد شد.بنابراین میحط تأثیر بسزایی در پرورش استعدادها
وقابلیت های کودکان دارد اما در مورد مشخصات شخصیتی که زمینه کلی رفتارها و
کردارهای افراد را تعیین می کنند، تأثیرات عوامل محیطی بسیار اساسی و
پراهمیت است یکی از آزمایشهای انجام شده این است که دو نوزاد دوقلوی همسان
را که از نظر زمینه ارثی کاملاً یکسان بوده اند به فرزند خواندگی به دو
خانواده مختلف سپرده اند پس از ده سال با انجام آزمایشهای مختلف متوجه شده
الند که این دو از نظر ضریب هوشی و استعداد تفاوت اندکی با یکدیگر دارند
اما از لحاظ منش وشخصیت کاملاً با یکدیگر متفاوتند پس با سهم عمده ای که
محیط و زمینه پرورش در شکل گیری شخصیت انسان دارد، درامر تعلیم وتربیت است
که انسان میتواند با استفاده از دانش و شناختهای خویش به ایجاد زمینه
مساعدتری برای پرورش استعدادها وشکل گیری متعادلتر شخصیت کودک همت گمارد.
عواملی که پیرامون موجود زنده را احاطه کرده اند میتوانندهمیشه باعث تحریک
یا کاهش امکانات فرد شوند. نوزاد بعد از تولد وارد محیطخارجی می شودکه از
محیط داخلی وسیعتر است وتنوع بیشتری دارد چنین فضایی سرشار ازعوامل گوناگون
مادی واجتماعی و فرهنگی است .
این عوامل به گونه ای آشکارا وتردید ناپذیر بر ساختار شخصیت و چگونگی رشد
کودک تأثیری تعیین کننده برجای میگذارد .عوامل محیطی که درجریان رشد مؤثر
هستندعبارتند از :
۱٫ تغذیه
۲٫ هوای آزاد و نور خورشید
۳٫ بیماری وآسیب
۴٫ وضع خانوادگی
روانشناسی رفتار کودک : خصوصیات دوران مختلف رشد کودک۱
دوران کودکی به جهت نقش مهمی که در سرنوشت آینده انسان ایفا می کند، فرصت
بی نظیری است که نباید آن را از دست داد .فرصتهای یادگیری در اوایل دوران
زندگی کودک آثار مهمی در پرورش توانائیهای بعدی او دارد .چرا که بیشترین
رشد هوشی کودک در ۴ سال اولیه زندگی اتفاق می افتد بطوریکه این رشد معادل
رشد هوشی در ۱۳ سال بعدی زندگی اوست . کودک انسان کوچک است که همه چیز را
درک می کند و هر دوره از زندگی او وابسته به دوه دیگری است ، رشد جسمانی
کودک همیشه یک سیر صعودی را طی می کند که گاهی سریعتر و گاهی کندتر است ولی
باید دانست که رشد روحی و اخلاقی کودک همیشه دارای یک روند تکاملی نیست .
به عبارت دیگر خصوصیات اخلاقی هر سن همیشه نکات خوب و بد هر دو را داراست و
تضمینی برای صعود اخلاقی و روحی همراه با رشد جسمی وجود ندارد . همچنین
باید دانست که روحیات کودک از نوعی تناوب برخوردار است بدین معنی که در
بعضی از سنین او دارای سازگاری و تعادل بیشتری با خود و مردم است و در برخی
دوره ها ذاتا ناراحت و ناراضی است و این دو حالت معمولا به صورت تناوبی و
یکی پس از دیگری اتفاق می افتد .
با بررسی ویژگیهای روحی و جسمی کودکان در سنین و دوره های مختلف رشد سعی در
شناخت بهتر آنان به عنوان مخاطبین مستقیم پروژه داریم . لازم به ذکر است
چون پروژه مربوط به کودکان در محدوده سنی نوزاد تا ۱۱ سال را شامل می شود
در اینجا تنها به بررسی ویژگیهای روحی و جسمی کودکان این سن پرداخته شده
است .
معمولاً در بچه ها بطور طبیعی اشتیاق به یادگیری وجود دارد .لیکن تا قبل از
۷ سالگی قادر به یادگیری از طریق خواندن و نوشتن نیستند . آنها از محیط
زیست خود، از یکدیگر، از بزرگسالان وبچه های بزرگتر از خود همواره چیزهائی
یاد می گیرند. یادیگری کودکان مستمراً در هر زمان و مکان درجریان است و
بیشترین میزان یادگیری آنان از طرق فعالیت ها ومهارتهائی است که توسط
خودشان انجام میگیرد.
ظرفیت یادگیری در کودکان در هر یک از مراحل متوالی رشد، مناسب با همان
مرحله سنی میباشد. کودک در ۴ سالگی ،۳ رنگ ازرنگهای اصلی را از هم تشخیص
میهد، شکلها را میشناسد ولی هنوز قادر به نقاشی آنها نیست . میتواند در
توپ بازی ،توپ بزرگ را بگیرد وپرتاب کند، میتواند بیش از ۳ قدرم بپرد و
بدون اتکابه نقطه ای بطور قائم واستوار در مسیری مستقیم حرکت کند.اندازه ها
، وزن وشکلهای متفاوت را شتخیص دهد، بین واقعیت ، افسانه و موهوم فرق می
گذارد.
کودک در گروه سنی ۵ تا ۶ سال ،میتواند نقاشی و رنگ آمیزی بکند و شکل آدم
را می کشد ورنگها را بشناسد، دوست دارد با بزرگسالان صحبت و در کارها با
آنها مشارکت کند. از شکلها وحروف کپی کند. میتواند برروی سطوح بلندتر از
کف زمین با حفظ تعادل حرکت کند. ادارک زمان و فضا را دارد. رفتارهای
شنیداری و خواندن را تقلید کند.
جنبه های رشد بچه دراین سنین عبارتند از :
– رشد فیزیکی ومهارتهای حرکتی
– رشد هوشی
– رشداجتماعی
– رشد عاطفی
دراین سنین کودک احتیاج به معاشرت با کودکان دیگر دارد ولی عده این کودکان
نباید زیاده از حد باشدو دراین زمان بازیهای دسته جمعی بهترین راه هدایت
رشد کودک است . برای تامین این منظور، زمین بازی در فضای آزاد، بهترین
راهحل است . زمین بازی باید به قسمت های مختلف ، چمن کاری ، شن ریزی ،
آجرفرش و آسفالت تقسیم شود. چمن برای معلق زدن و کشتی گرفتن ، آسفالت برای
بازی با وسائل چرخ دار، توده ای از شن برای بازیهای دستی ، باغچه ای برای
سبزیکاری و محل نگهداری از حیوانات .
کودک در فاصله سنی ۶ سالگی تا آغاز دوره نوجوانی مرحله تجربه وآشنایی با
محیط آموزشی را میگذراندوساعات فراغت خود را معمولاً برای جبران ضعف در
خواندن ، صرف خواندن کتابهای غیر درسی میکند. دراین زمان ،فراهم آوردن کتب
مناسب این سن ، میتواند علاقه به کتاب را برای همیشه در وجود او فراهم
کند.
دراین سنین جنبه های رشد هوشی ،اجتماعی وعاطفی کودک همچنان در جریان است
وتخیل او کم کم رنگ منطقی تری به خود می گیرد. علاقه کودک به نزدیک شدن به
بزرگسالان بصورت تکرار حرکات آنها وعلاقمندی به مشارکت درانجام کارهای دستی
در آنها به خوبی قابل مشاهده است .
۴-۱-۲- عوامل موثر در ایجاد شخصیت در کودکان۱ :
شخصیت اگر هم ریشه ارثی داشته باشد ولی بطور قطع متأثر از عوامل بسیاری است
که در اثر محیط ایجاد می گردد که مهمترین این عوامل عبارتند از :
– وضع جسمانی : که عاملی است ارثی و موثر در شخصیت فرد. اندام ، قیافه
،سلامتی ، نواقص جسمانی ،تحریک پذیری حواس ، طرز کارکردن غدد داخلی واعصاب
،همگی اثراتی را در حالات روانی شخص دارد که بدون رابطه با شخصیت فرد نیست .
– احساس و قبول مسئولیت : اینکه به والدین و مربیان توصیه شده است که به
کودکان مسئولیت های درخور توانائیهای آنها واگذار نمایند، برای این است که
نهال شخصیت واعتماد بنفس در وجود آنها کاشته شده باشد تا در دوران جوانی
رشد نماید. نوجوانان باید از یک طرف نسبت به خود احساس مسئولیت نمایند یعنی
،خود را حفاظت ونگهداری کنند و از طرف دیگر درانجام کارهای اجتماعی زیاد
وابسته دیگران نباشند.
– خود شناسی واحساس اطمینان کردن : خودشناسی و درک توانائی واستعدادهای خود یکی از عوامل مهم شخصیت است .
بیشترین رشد هوشی کودک در ۴ سال اولیه زندگی اتفاق میافتد بطوریکه این رشد
معادل رشد هوشی در ۱۳ سال بعدی زندگی اوست . کودک انسانی کوچک است که همه
چیز را درک می کندو هر دوره از زندگی او وابسته به دوره دیگری است ، رشد
جسمانی کودک همیشه یک سیر صعودی را طی می کندکه گاهی سریعتر و گاهی کندتر
است ولی باید دانست که رشد روحی واخلاقی کودک همیشه دارای یک روند تکاملی
نیست . به عبارت دیگر خصوصیات اخلاقی هر سن همیشه نکات خوب و بد هردو را
داراست و تضمینی برای صعود اخلاقی و روحی همراه با رشد جسمی وجود ندارد.
همچنین باید دانست که روحیات کودک از نوعی تناوب برخوردار است بدین معنی که
در بعضی از سنین او دارای سازگاری وتعادل بیشتری با خود و مردم است و در
برخی دوره ها ذاتاً ناراحت و ناراضی است واین دو حالت معمولاً به صورت
تناوبی و یکی پس از دیگری اتفاق می افتد.
فهرست مطالب:
۱-۱- مقدمه
۲-۱- ضرورت انتخاب پروژه
۳-۱- بیان مسئله
۴-۱- اهمیت انتخاب موضوع
۵-۱- روش تحقیق
۶-۱- اهداف کلی پروژه
۷-۱- فرایند عمومی تحقیق
۱-۲- بخش اول شناخت کودک
۱-۱-۲- مقدمه
۲-۱-۲- اهمیت دوران کودکی
۳-۱-۲- رشد وپروش
۴-۱-۲- عوامل موثر در ایجاد شخصیت در کودکان
۵-۱-۲- کودک ، معماری و فضا
۲-۲- بخش دوم تعریف واژه ها
۱-۲-۲-تعاریف
۲-۲-۲- یتیم از دیدگاه قرآن و منابع اسلامی
۳-۲-۲- لزوم رسیدگی به ایتام
۴-۲-۲- یتیم و دولت اسلامی
۵-۲-۲- یتیم و دارالایتام
۳-۲- بخش سوم
۱-۳-۲- تفاوتهای بین محیط خانواده و شبانه روزی
۲-۳-۲- اثرات غم انگیز و زیانبار محرومیت از مهر مادری
۳-۳-۲- خلاصه ای از مشکلات فرزندان دور از خانواده وارائه برخی پیشنهادات در جهت رفع این مشکلات
۴-۲- بخش چهارم
۱-۴-۲- اجمالی در خصوص پدیده بی سرپرستی وبدسرپرستی و علل آن ها
۲-۴-۲- علل و انگیزه هایی که سبب سپردن کودکان به مراکز شبانه روزی می گردد
۳-۴-۲- روند برخورد صحیح با کودکان بی سرپرست
۴-۴-۲- آخرین دستاوردهای جهان در راستای واحدهای اقامتی ـ مراقبتی
۵-۴-۲- وظایف بهزیستی و شرایط سرپرستی کودکان از والدین (تصویری از وضعیت موجود مسائل و برنامه ها )
۶-۴-۲- مشکلات بهزیستی و مراکز شبانه روزی
۷-۴-۲- پیشنهاداتی برای بهبود وضعیت موجود در بهزیستی
۱-۳- بخش اول تاریخچه حمایت کودکان بی سرپرست
۱-۱-۳- تاریخچه حمایت از کودکان بی سرپرست در جهان
۲-۱-۳- تاریخچه حمایت از کودکان بی سرپرست در ایران
۲-۳- بخش دوم
۱-۲-۳-موسساتی که قبل از انقلاب عهده دار نگهداری و حضانت از کودکان بودند
۲-۲-۳-کلیه مراکز نگهداری کودکان بی سرپرست درایران (در حال حاضر)
۳-۳-بخش سوم نحوه حمایت از کودکان بی سرپرست در جهان
۱-۳-۳-نحوه حمایت از کودکان بی سرپرست در آمریکا و اروپا
۲-۳-۳-نحوه حمایت از بی سرپرستان در کشورهای آسیایی
۴-۳- بخش چهارم آئین نامه اجرائی شبانه روزی ها
۱-۴-۳- مواد آئین نامه
۱-۴- بخش اول
۱-۱-۴- نوع موسسات موجود در جهان امروز (بی سرپرستی در جهان امروز )
۲-۱-۴-بررسی سیستم های موجود در جهان
۳-۱-۴-نمونه های موجود در جهان
۲-۴- بخش دوم
۱-۲-۴- بی سرپرستی در ایران ( نوع سیستم ها )
۲-۲-۴- نمونه های موجود داخلی
۴-۲-۴- چه باید کرد ؟
۱-۵- بخش اول تنظیم برنامه فیزیکی طرح
۱-۱-۵- معیارهای انتخاب سایت
۲-۱-۵- ضوابط انتخاب سایت
۳-۱-۵- تعیین جمعیت هدف
۲-۵- بخش دوم انتخاب عملکردهای موجود در سایت
۱-۲-۵- تعیین حوزه های کارکردی
۲-۲-۵- بررسی عملکردهای پروژه
الف ) سکونتی ـ اقامتی
ب ) فضاهایی لازم برای گذراندن اوقات فراغت
۳-۵- بخش سوم تعیین سطح و سرانه ها
۱-۳-۵- بررسی سرانه ها
۲-۳-۵-تعیین مساحت هر کاربری ( جداول )
فضاهای طرح و سطوح مورد نیاز آنها
ساختمان شیرخوارگاه
بخش اداری
مهد کودک
۴-۵-بخش چهارم تعیین عوامل خارجی و محیطی موثر بر طراحی
۱-۴-۵- ابعاد انسانی
۲-۴-۵-عوامل اقلیمی
بررسی شرایط اقلیمی شهر مشهد
– وضعیت آب و هوایی مشهد
– مشخصات جغرافیایی مشهد
دما و رطوبت هوا
وزش باد
تابش آفتاب
جهت استقرار ساختمان
۳-۴-۵- طراحی اقلیمی
۵-۵- بخش پنجم بررسی ارتباط اجزاء مجموعه با یکدیگر
۶-۵ – بخش ششم توصیه های اجرائی (تاسیساتی ـ سازه ای )
۱-۶-۵- توصیه های اجرایی
سیستم تاسیسات
سیستم سازه
۷-۵- بخش هفتم طراحی
۱-۷-۵- نظام حرکتی
۲-۷-۵- نظام فضایی کالبدی مجموعه
ارتباط با محیط ( باز یا بسته بودن مجموعه )
سهم توده و فضا
۳-۷-۵- نظام عملکردی مجموعه
منابع و ماخذ