مقاله معماری مساجد مختلف در شهر یزد در 88 صفحه word قابل ویرایش با فرمت doc
فهرست:
پیشگفتار
مقدمه
« مسجد » در معماری ایران.
عملکرد های مساجد مختلف
خصوصیات فضاهای کالبدی مسجد:
مسجد جامع
مسجد جامع یزد
مسجد میر چقماق
مسجد فرط
مسجد ریگ
مسجد شاه طهماسب
مسجد و مصلی عتیق
مسجد چهل محراب
مسجد خواجه ابوالمعالی
مسجد ساباط
مسجد جامع بندر آباد
پیشگفتار
مطالب این مجموعه با عنوان بررسی تزئینات ونقوش مسجد جامع یزد جمع گرد
آوری شده و سعی برآن بوده تا جایی که متون تاریخی باقیمانده و منابع و
سوابق تاریخی مسجد جامع یزد اجازه داده است به ذکر توضیحاتی راجع به مصالح و
کتیبه ها و تاریخ بنای آن و تغییرات ایجاد شده بر آن در طول سالیان،
بپردازیم.
اگر چه نقوش شکل گرفته بر آن به طور عموم در تمام بناهای اسلامی ایران به
چشم می خورد ولی خالی از لطف نبود که به بررسی تزئینات این مجموعه بپردازیم
زیرا مجموعه بنای مسجد جامع یزد در شهری است که دارای بافت سنتی دست
نخورده ای نسبت به بناهای شهرهای دیگر است، با این حال بناهای باستانی و
اسلامی ایران همگی دارای لطف خاص خودشان هستند که معماران تلاشگر و هنرمند
با اطلاعات و دانش معماری بالابه تأ سیس بناها همت گمارده اند.
حال چه به صورت تحقیق دانشگاهی یا هنر عنوان دیگری قطعاً علاقه و توجه شخصی
و میل به دانستن در مورد عظیم تاریخی داشته باشم و به این مسیر رنگارنگ
قدم گذاشته و هنر گوشه دیگری از این سرزمین را ورق بزنیم، وارد فضای زیبا و
ملکوتی شویم از داخل مقرنها عبور کنیم و ایوانها را پشت سر گذارده و راه
پر پیچ و خم نقوش اسلیمی و ختایی را گرفته از داخل بوته ها گذشته م مناره
ها را دور بزنیم تا شاید تفحه ای از روح و ذوق هنری معمار و نقشبند این بنا
از روح خسته ما گذر کند و جانی تازه به ما ببخشد.
دیدن و مشاهده کردن این گونه هنر های تاریخی که از سالیان باقی مانده شاید
تلنگری باشد برای تمامی از تلاش افتادگان راه هنر و بروز خلاقیت و پشتکار.
مقدمه
هنر جو هره ای است که از ذرات هر ایرانی به فضل الهی به ودیعه نماده شده
است. به همین علت جلوه های هنر در تمام مظاهر و مقوله های زندگی ایرانی
مانند: معماری، نقاشی ، خط وکتابت ، پارچه بافی، قالی وگلیم بافی،
فلزکاری، سفالگری و ...... در طول تاریخ بروز و ظهور داشته و دنیایی از
زیباییها، ذوق، خلاقیت و ابتکار را پدید آورده است.
یکی از مظاهر انعکاس هنر ایرانی در معماری این سرزمین است هنرمند معمار
ایرانی، از ابتدای کار و ازهنگام بکارگیری آجر که ازمصالح اولیه احداث بنا
به شمار می رفته زیبا ترین نقشها و طرحها را هنگام احداث دیوارها و پوششی
گنبد ها وگوشواره ها، مقرنس ها و طاقنما ها خلق کرده است و در روند تکاملی
آن با گره چینی، گل اندازی، گره سازی وآجر کاری خفته و رفته، شاهکار های بی
نظیری را به وجود آورده است.
هنگام استفاده از گچ با خلق گچبریهایی با نقوش هندسی، گیاهی، دنیایی از
خلاقیت را که در دنیا بی نظیر می باشد آفریده و در استفاده از چوب برای
پنجره ها و درها با بهره گیری از فتونی نظیر منبت، مشبک، معرق، کنده کاری،
خاتم سازی ونقاشی روی چوب، اعجاز باور نکردنی را پدید آورده است.
برای تزیین بنا از کاشیهایی یک رنگ، هفت رنگ، معرق، طلایی و .... شیشه و
آیینه در شکلها و رنگها و ابعاد گوناگون، مدد جسته و دنیایی از زیبایی و
خلاقیت و هنر را عرضه کرده و همه اینها به همراه حجاریهای زیبا، بنا هایی
را در جای جای ایران بر پا و استوار کرده است.
بدون تردید تحقق این همه زیبابیها و خلاقیت جز به مدد عشق به معبود امکان
پذیر نبود، چراکه بیشترین جلوه آنها را در مسجد، محراب و زیارتگاه می توان
دید.
بناهای مذهبی، همواره مورد احترام و توجه ملل و اقوام مختلف درطول تاریخ
بوده است، و به لحاظ همین اهمیت، پیوسته کاملترین تجربه های هنری هنرمندان
برجسته هر دوره تاریخی در خدمت معماری و تزیین نقوش به کار رفته در احداث
چنین اماکنی بوده است. این علاقه و توجه و بذل سرمایه های مادی و معنوی، نه
از باب منافع اقتصادیو اغراض مادی، بلکه بر مبنای کشش و علاقه ای قلبی بر
اساس گرایش فطری مردم به مکاتب الهی بروز کرده است. چه بسا مردمی که با
مشکلات و تنگناهای اقتصادی قرین بوده، اما در سرمایه گذاری برای مظاهر
معنوی، از جمله بناهای وابسته به مقدسات مذهبی، از هیچگونه ایثاری فروگذار
نکرده اند.
بناهای رفیع و با شکوهی که در طول تاریخ برای معابد، مساجد وکلیساها،سر
برافراشته اند، با یک پشتوانه قلبی و عشق حقیقی همراه بوده است.
در تاریخ اسلام، مسجد در رأس توجه مردم، به ویژه هنرمندان معتقد به مبانی
دینی قرار داشته است. در دوره هایی که اثری ازپیشرفتهای علمی و صنعتی در
هیچ کجای عالم دیده نمی شود، بر جسته ترین آثار معماری جهان، از میان مساجد
بزرگ در جای مانده است، اگر چه به علل گوناگون، بویژه هجوم ارتشهای
متجاوز بیگانه به کشورهای اسلامی بسیاری از ابنیه مهم و مساجد تاریخی دچار
تخریب و ویرانی شده و آثار مهم مکتوب و میراث فرهنگی مسلمین که دستخوش غارت
و آتش سوزی در کتابخانه های مهم جهان اسلام شده است، ما را ا زگنجینه های
مهمی محروم کرده است، با این حال آنچه بر جای مانده، خود دریچه ای است
برای شناخت عظمت معماری به کار رفته در بنای مساجد بزرگ تاریخی، بویژه آن
که در معماری و کاشیکاری بناها، مظاهر معنوی و مفاهیم والای مذهبی چه در
انتخاب رنگ و چه در انتخاب شکل و فرم بسیار ماهرانه تلفیق شده اند، و
فضایی به وجود آورده است که انسان شیفته معنویت را بسوی خود می خواند.
