مسجد جامع نیریز:
این بنا در شهرستان نیریز در ۲۲۰ کیلومتری جنوب شرقی شیراز واقع گردیده و
یکی از قدیمی ترین مساجد ایران است که به تأسی از معماری دوره ساسانی، با
نقشه یک ایوانی ساخته شده و در طی دوره های بعدی، الحاقاتی بدان افزوده شده
یا تعمیراتی در آن به عمل آمده است.
در آن دوره بیش از ۷۰۰ کارگاه نیزه و شمشیر و زره سازی در آن وجود داشته و در واقع اسلحه خانه داریوش کبیر بوده‌است.
یکی از گمان‌هایی که در مورد اسم نی ریز می‌برند نام نیزه ریز می‌باشد که به خاطر نیزه سازی در دوره هخامنشی می‌باشد.
نقشه کنونی مسجد عبارت از یک صحن مربع مستطیل، دو ایوان جنوبی و شمالی،
رواق ها و شبستان های اطراف صحن است . با توجه به بررسی هایی که توسط آندره
گدار صورت گرفته، بخشی اصلی و قدیمی مسجد، ایوان عمیقی به طول ۱۸ و عرض
۵/۷ متر است که با طاق گهواره ای- با شکستگی قوسی اندک - پوشش یافته است.
ایوان مذکور که قدیمی ترین قسمت مسجد می باشد ، در جبهه ی جنوبی صحن و جانب قبله قرار دارد و بنای اصلی مسجد به شمار می آید.
ایوان یاد شده با توجه به بررسی هایی که بر روی آن صورت گرفته ، ایوان
عمیقی به طول ۱۸ متر و عرض ۷/۵ متر است که دارای طاقی ساده گهواره ای شکل
بوده ، با شکستگی قوسی اندک پوشش یافته است که در دو طرف آن دو جرز پهن
آجری قرار دارد و اضلاع شرقی و غربی هر یک دارای پنج طاقنمای عمیق است که
اکنون از صورت طاقنمایی خارج شده است.
