دانلود پاورپوینت بررسی مسجد شاه اصفهان
بخشی از مطلب
از مهم‌ترین بناهای عصر صفویّه است که پیش تر به نام‌های مسجد شاه، مسجد
سلطانی جدید و جامع عبّاسی شهرت داشت. این بنا نمایانگر اوج یک هزار سال
مسجد سازی در ایران است. سنّت‌های شکل‌دهی، آرمان‌ها، شعایر و مفاهیم دینی،
نقشه که از انواع قدیمی تر و ساده‌تر به آرامی کمال یافته، عناصر بزرگ
ساختمانی و تزیینات همه در مسجد شاه با عظمت و شکوهی، که آن را در شمار
بزرگ‌ترین بناهای جهان قرار داده، تحقّق و یگانگی یافته است.[۳]
بنای کنونی در ضلع جنوبی میدان نقش جهان واقع گردیده و از نظر ویژگیهای
معماری، تزیینات غنیّ و آثار نفیس دیگر از برجسته‌ترین آثار معماری ایران
است. (دائرةالمعارف بناهای تاریخی در دورة اسلامی/۲، ص ۵۲) و چنان‌که از
مآخذ برمی آید، بنای آن در سوّمین مرحله از اجرای طرح میدان نقش جهان به
فرمان شاه عبّاس بزرگ (سال ۹۹۶–۱۰۳۸ق/ ۱۵۸۸–۱۶۲۹م) آغاز گردیده و در دورة
شاه‌صفی (سال ۱۰۳۸–۱۰۵۲ق/ ۱۶۲۹–۱۶۴۲م) به پایان رسیده است.[۴] سنّت‌های
شکل‌دهی، آرمان‌ها، شعایر و مفاهیم دینی، نقشه که از انواع قدیمی تر و
ساده‌تر به آرامی کمال یافته، عناصر بزرگ ساختمانی و تزیینات همه در مسجد
شاه با عظمت و شکوهی، که آن را در شمار عظیم‌ترین بناهای جهان قرار داده،
تحقّق و یافته است.
تمام مسجد دارای تناسبی شاهانه بوده و بر شالوده‌ای وسیع بنا گردیده است.
قوس نیم گنبد سردر خارجی در میدان ۲۷ متر بلندی دارد و بلندی مناره‌ها در
حدود ۳۳ متر است. مناره‌های بالای شبستان از آن هم بلندتر است، در حالی که
گنبد روی آن بلندتر از همه قرار واقع گردیده است. جلوخان، که خود تقریباً
ساختمانی است، حالتی دعوت کننده دارد که جمعیّت بیرو ن را به پناه، امنیّت و
تجدید قوا در مسجد فرا می‌خواند.
نمای حیاط به دالان‌ها، طاقچه‌ها، توده‌های مقرنسهای روشن و نوارهای درازی
از کتیبه‌های سفید درخشان آراسته است و سراسر آن از کاشی‌های هفت رنگ الوان
پوشیده شده که مایه‌های آبی بر بالای پوشش زیرین مرمر با مایه‌های طلایی
مستولی است.
دوقابی که در دو طرف مدخل واقع شده طرح سجاده را دارد که نمازگزار بر آن
نماز می‌خواند. در فاصله‌ای بیشتر حجم جالب توجه این نما، که گاه بر اثر
رنگ آبی درخشانش حالتی تقریباً اثیری پیدا می‌کند، کاملاً بر میدان مسلط
است و در تضاد با کاخ برازنده شاهی، برتری خیره‌کننده دین را بر قدرت دنیوی
و اهمیت اساسی دین را در زندگی شهر نشان می‌دهد.
جلوخان رو به شمال است، همچنانکه ضرورت میدان بوده، ولی از آنجا که محراب
می‌باید رو به قبله باشد (یعنی شمال شرقی به جنوب غربی) برای جلوگیری از
قناس شدن سلیقه و دقت زیادی لازم بود. این مشکل با موفقیت حل شده. شخص از
جلوخان وارد دهلیزی عالی می‌شود که از ویژگیهای بناهای تاریخی ایران از
زمانها قدیم بوده است. این دهلیز مدور است و از این رو هیچ جهتی ندارد و
می‌تواند مانند پاشنه‌ای باشد که محور بنا بر روی آن بچرخد. دهلیز رو به
طاق بلند ایوان شمالی باز می‌شود و از عمق تاریک آن انسان ناگهان حیاط روشن
از آفتاب را می‌بیند. در آن سوی حیاط سر در وسیع شبستان قرار دارد،
دروازه‌ای به جهان دیگری از شکوه و قدرت متمرکز.
اگر شکوه رنگ و عظمت صحنه سر در و گنبد قبلاً خیره کننده بود، تکرار خیره
کننده بود، تکرار خوش آهنگ عناصر ساختمانی، طاقنماهای متقارن، ایوانهای
متعادل، آرامش حوض بزرگ وضو و اثر یکدست کننده رنگی فراگیر که بر همه جا
گسترده، گنبد حالتی برازنده و گیرا و اندکی پیازی شکل، بر ساقه بلندی قرار
گرفته، ساده و دارای طرحی بسیار روشن و گویاست، بی آنکه هیچگونه پشتبند یا
حمال داشته باشد.
نقشه پی و ساختمان بنا هر دو نشان دهنده اعتقاد به سادگی در اسلام است و
مفهومی بنیادی را نمایان و بیان می‌کند، که همانا برادری و برابری مؤمنان
را که همگی از دسترسی بی‌واسطه به رحمت خداوندی برخوردار شده‌اند. حرکت و
ارتباط در همه جا تسهیل شده و در هیج جا مانعی وجود ندارد. کف مسجد هیچ
پله، نرده یا صفه‌ای ندارد. هیچ در بسته‌ای دیده نمی‌شود، هیچ دالان تونل
مانند، جایگاه همسرایان، غلام گردشی، هیچ ساختار جداگانه‌ای مانند مذبح،
هیچ فضای اختصاصی، هیچ جایگاه ممتاز وجود ندارد، درست همان‌طور که هیچ
مراسم اختصاصی، هیچ شی مقدس و هیچ سلسله مقامات دینی موجود نیست.
دیوارها در میان نقش گل و بوته‌های باغ مانندشان گم می‌شوند، یا به باغهای
واقعی و طبیعی باز می‌شوند. به خاطر تمرکز بار روی ستون‌ها هشت گوش
چشم‌اندازهای وسیعی پدید می‌آید و فضای خالی به حداکثر می‌رسد.
طاقهای بلند و وسیع و تقاطعهای عالی و خوش آهنگ انحناهای تند فضاهایی را
نشان می‌دهد که آزادانه تا محراب، همچون موج‌هایی در یکدیگر فرومی‌روند.
نمازگزاران، وقتی که به نماز جماعت ایستاده‌اند و یا به تنهایی در فضای
ارتباطی پدید آمده شرکت جسته‌اند، یکدیگر را می‌بینند. آگاهی متقابل و
عبادت مشترک هسته اصلی اسلام است و در اینجا ساختمان در خدمت دین درآمده
است.و...
فهرست مطالب
مقدمه
تاریخچه مسجد
ویژگیهای معماری
سازندگان بنا
مشخصات بنا
تزیینات بنا
سنگاب‌ها
رخدادهای تاریخی عصر مشروطه
نقشه های بنا
تصاویر بنا
پانویس
منابع
