پاورپوینت جایگاه حیاط در معماری
بخشی از مطلب
عنصر حیاط به عنوان بخشی از خانه های ایرانی از دیرباز به عنوان عنصری
جداناپذیر از بنا مطرح بود اما با گسترش شهرها و افزایش جمعیت و از طرفی
ورود معماری غربی این عنصر به مرور بسیار کوچک شد در یادداشت های حاضر
نگاهی به جایگاه این بخش از بنا در ساختمان های ایرانی دهه 50 خواهیم داشت.
نحوه زیست در گذشته بخصوص در مناطق گرمسیر کویر ایران پیرامون حیاطهای
محصور صورت میگرفته که معرف یک زندگی در اصطلاح آن زمان اندرونی بوده و
ایوانها و اطاقهای وابسته آن به دور حیاط حلقه می زدند.
در این نوع معماری نمای خارجی بنا چندان مورد نظر نبود و چه بسا خانه ها
پشت به پشت بیکدیگر متصل و تنها در ضلع کوچه های باریک شهر بصورت احجامی
ظاهر می گردیدند که هر کدام با یک عنصر ساختمانی در حکم درب ورودی که در
ضمن توصیف کننده شخصیت و معرف هریک از واحدهای مسکونی بودند نمایان می شدند
.
مصالح، شیوه معماری و ارتفاع اغلب این خانه ها یکسان و هماهنگ بودند و تنها
بوسیله بادگیر- سردر ورودی با تعداد درختان بلند یک خانه می شد خصوصیات
وضع مالی مالک آنرا حدس بزنیم.
تاثیر معماری غربی و تغییر مفهوم حیاط در این معماری وارداتی ما در اولین
قدم بصورت خانه های تک عنصری مطرح شدند که حیاط با فضای باز اختصاصی آن
درست در جهت مخالف بدور واحد مسکونی حلقه می زدند و سپس حریم این فضاهای
باز بوسیله دیوارهای بلند محصور میگشتند و در واقع معرف یک شیوه زندگی
کاملا متفاوت بوده است.
همزمان با بالا رفتن ارزش زمین بخصوص در مراکز جدید شهر تهران قطعا ملک
تدریجا کوچکتر شدند بطوریکه مسکن نوین فضای اطراف خود را از دست داد و در
اندک زمانی همانند زنجیر یکدیگر پیوسته و بصورت خطی توسعه یافت حیاطهای این
مساکن مشرف به جنوب بودند که در نیمی از موارد رو به خیابان و نیم دیگر
پشت ساختمان قرار می گرفتند.
تغییر حیاط بر اثر ضوابط شهرداری
همزمان با تدوین قوانین شهرداری مبنی بر نرده کشی بجای دیوار کشی بدور
فضاهای باز، آن دسته از مساکنی که در رابطه مستقیم با خیابانهای شهری بودند
باین منظور که فضاهای سیر اختصاصی در معرض دید عموم نیز قرار گیرد مشاهده
شد که چگونه استفاده از ایوانها و تراسهای جلوی ساختمان نیز از بین رفتند و
ساکنین این منازل بداخل فضای بسته خانه های خود پناه بردند.
در اینجا لازم است به یک نکته جالب اشاره شود که مقررات ساختمانی شهرداری
که از طرح جامع تهران پیروی می کرد نحوه استفاده از زمین را صریحا مشخص
نموده بود بدین معنی که مثلا در بسیاری ازموارد شهری اجازه اشغال زمین
بوسیله ساختمان 60% و 40% دیگر جهت فضای باز (حیاط) پیش بینی شده بود.
