فصل اول ( تاریخچه موزه)
موزه را می توان محل نگهداری آثار گذشتگان و نمایش و انتقال آنها به
آیندگان، شناخت و نمایش سهم اقوام و ملل در فرهنگ و تمدن جهانی، ایجاد و
تقویت تفاهم میان ملل و اقوام، جلوگیری از انهدام فرهنگ بومی و ایجاد مانع
در برابر فرهنگ های سرگردان و نامأنوس و نیز به نمایش گذاشتن نعمت های
فرهنگی یا طبیعی به منظور آموزش – پژوهش و ارزش دادن به این مجموعه ها و
لذت بردن از آنها دانست.
۱-۱) تعریف موزه:
بر مبنای تعریفی که “ایکوم” از موزه می دهد، موزه مکان گردآوری، نگهداری،
مطالعه و بررسی کردن و نیز به نمایش گذاشتن نعمتهای فرهنگی یا طبیعی به
منظور آموزش، پژوهش و ارزش دادن به این مجموعه ها و لذت بردن از آنهاست.
۱-۱-۱-)معنای لغوی و اصطلاحی موزه
نام موزه از لغت فرانسوی “Musee ” گرفته شده و به معنای مکانی است که
مجموعه بزرگی از آثار باستانی و صنعتی و چیزهای گرانبها را در آن به معرض
نمایش می گذارند و دانشمندان و پژوهشگران و هنرمندان و علاقه مندان از آن
استفاده می کنند. کلمه موزه را فرانسویان از لغت یونانی گرفته اند. موزه
نام تپه ای در آتن بوده است که در آن عبادتگاهی برای موزه ها ساخته شده
بود.امروزه در کشورهای گوناگون جهان موزه ها، آثار باستانی، مردم شناسی،
طبیعی، حیوانات و وحوش و مجموعه تاریخی آن کشورها را به نمایش می گذارد.
فرهنگ تمدن هر قوم و ملتی از طریق اشیا و وسایلی که در آن موزه ها جمع آوری
شده است شناخته می شود. یکی از راههای شناخت اقوام گذشته و نحوه زندگانی
آنها بازدید از موزه هاست که جنبه آموزشی نیز دارد.
برای توضیحات بیشتر و مشاهده فهرست مطالب و خرید رساله به ادامه مطلب مراجعه نمائید…
بخشی از مطالب:
۲-۱) تاریخچه موزه:
پژوهشگران و متخصصان موزه داری، به دنبال ریشه یابی واژه موزه به مبدأ
“هلنی” بسنده کرده و تاریخ موزه و تاریخگذاری این پدیده را این گونه تعریف
کرده اند:
“معبد خدایان هنر شعر و موسیقی که بر فراز تپه ای در آتن قرار داشت، نخستین
موزه ای است که در تاریخ موزه ها نام برده می شود و موزه “آشمولین” در شهر
آکسفورد نخستین موزه ای است که آثار مشرق زمین را در خود محفوظ داشته است.
نخستین موزه در قاره آسیا موزه “هارمیتاژ” یا “هرمیتاژ” در لنینگراد روسیه
است و اولین موزه ایران در سال ۱۲۹۵ هـ .ش به نام “موزه ملی ایران” پایه
گذاری و گشایش یافته است. سال ۱۷۴۶ میلادی را در تاریخ تحول و تکامل موزه
ها باید نقطه عطفی به شمار آورد. زیرا در این سال نویسنده فرانسوی، “لاخون
دوسن ین” عقاید و اندیشه های نوینی را درباره موزه مطرح کرد که موجب تحرک و
تسریع در بنیادگیری موزه ها شد. چهار سال پس از آن به سال ۱۷۵۰ میلادی
اولین موزه واقعی جهان در قصر لوکزامبورگ برپا شد.”
نقش حیاتی موزه ها در جوامع بشری نقشی بدیع، ماندگار و مروج ناب ترین پدیده
های فرهنگی است. موزه ها از معدود مراکز حافظ یادگاران نسل گذشته و در
حقیقت فرزندان هنر و تاریخ هستند. هر یک از این اشیا در عین بی زبانی به
هزار زبان سخن می گویند زیرا اسناد معتبری از هنر، فرهنگ و تاریخ را ارایه
می دهند.
موزه کلمه ای یونانی است که از ” موزه یون ” به معنای مجلس فرشتگان الهام
گرفته است. به طور کلی موزه به مجموعه ای از آثار و اشیایی اتلاق می شود که
در محل یا عمارتی نگه داری و در معرض نمایش گذاشته شوند.
روزنامه شرف موزه را اینگونه تعریف می کند : ” موزه به اصطلاح اهالی فرنگ
عبارت است از مکان یا محلی که مخزن آثار قدیمه و اشیای بدیعه و نقایس و
مستظرفات دنیاست و از هر تحفه و یادگاری که در آن مخزون و موضوع است اهل
علم و اطلاع، کسب فایدتی و کشف سری می نمایند و از احوال و اوضاع هر زمان و
صنایع و حرف آن و رسوم و آداب معموله آن ایام و عواطف انام با خبر می
گردند. می توان گفت که موزه مقیاس شعور و میزان عقول و درجه افهام، اصناف و
مرآت ادراک سلاسل است. مشکلات لاینحل در اینجا حل می شود و بر معلومات
تاریخی شهود اقامه می نماید. ”
در یونان قدیم به محلی موزه گفته می شد که در آنجا به مطالعه صنایع و علوم
می پرداختند. ” ایکوم ” شورای جهانی موزه ها، موزه را موسسه ای دایمی
دانسته که اهداف مادی ندارد و در آن به روی همگان گشوده است و برای خدمت به
جامعه و پیشرفت آن فعالیت می کند. هدف موزه ها، گرد آوری و نگه داری،
تحقیق، انتقال و نمایش شواهد بر جای مانده از انسان و محیط زیست او به
منظور بررسی، آموزش و بهره برداری معنوی است. تعریفی دیگر موزه را بنیادی
دانسته که سه وظیفه اصلی جمع آوری، نگه داشت و نمایش اشیا را بر عهده دارد.
این اشیا ممکن است نمونه های از طبیعت و مربوط به رمین شناسی و ستاره
شناسی یا زیست شناسی باشد. یا آن که آفرینش های هنری و علمی انشان را در
طول تاریخ به نمایش بگذارد. اولین موزه هایی که در دنیا شکل گرفتند، هدف
خاصی نداشتند. اماکن و پرستشگاه های مقدس چون کلیسای کاتولیک،معابد یونانی
و پرستشگاه های بودایی در ژاپن را در بر می گرفتند. اولین مجموعه شخص دنیا
در سال ۱۶۸۳ میلادی در آکسفورد انگلستان با نام موزه آشمولین به صورت
عمومی درآمد. در دوره رنسانس که تحول عظیم فرهنگی. هنری در اروپا ( قرن
پانزدهم به بعد ) پدید آمد، موزه ها نیز بیشتر مورد توجه قرار گرفتند و
ارزش راستین خود را بار یافتند.
اوج هنری موزه داری جهان را می توان در موزه لوور پاریس دید. این موزه که
هم اکنون به صورت یک مرکز بزرگ پژوهشی در آمده است،بزرگترین موزه دنیا
محسوب می شود. ساختمان این موزه قبل از انقلاب کبیر فرانسه، یکی از کاخ های
سلطنتی فرانسه بود که در آن آثار با ارزش هنری نگه داری می شد. پس از
انقلاب کبیر فرانسه در سال ۱۷۸۹ م این کاخ با آثارش به مردم فرانسه اهدا شد
و در سال ۱۷۹۳ م تبدیل به موزه ملی فرانسه گردید. بخش عظیمی از آثار این
موزه به دایره ” هنر اسلامی ” اختصاص دارد که این اشیا را وزارت آموزش و
هنرهای ظریفه دولت فرانسه برای غنی کردن موزه از کشورهای مشرق زمین گردآوری
کرده است. هیات های مختلف فرانسوی حدود صد سال در ایران به کاوش های
باستان شناسی پرداخته اند. که از جمله آنان می توان به آندره گدار، ژاک
دمورگان و مارسل دیولافوا اشاره نمود. در سال ۱۸۸۹ م دمورگان به ایران آمد و
به حفاری پرداخت. سپس در سال ۱۸۹۵ م امتیاز حفاری در ایران را از
ناصرالدین شاه گرفت و بعد از آن در زمان مظفرالدین شاه آن را تمدید کرد که
به موجب آن امتیاز انحصار حفاری باستان شناسی در تمام ایران به دولت فرانسه
و اگذارشد. در این مدت بیشتر اشیای تاریخی و منحصر به فرد چون لوح قانون
حمورابی و … زینت بخش موزه لوور پاریس شد.
تاریخ تشکیل اولین موزه در ایران را باید در گنجینه های گرانبهایی که
باستان شناسان به دست آورده اند، جستجو کرد. ایرانیان برای رهایی از آسیب
بیگانگان گاهی گنجینه های گرانبهایی مانند کلوزر، کلماکره و مجموعه سفال ئ
آبگینه گرگان را درون چاه ها و حفره ها پنهان می کردند.اولین بار به دستور
ناصرالدین شاه قاجار در داخل سلطنتی کاخ گلستان، تالاری به موزه اختصاص
یافت که سپس همین مکان با ملحقاتی غنی تر شد و به نام موزه ” همایونی ”
گشایش یافت. روزنامه شرف در توصیف این موزه می نویسد:” موزه همایونی طولا”
چهل و سه زرع و عرضا” هیجده زرع مشتمل بر بیست اتاق است. این موزه خزینه ای
است مشحون به ظواهر جواهر گرانبها و ظرایف و نفایس اشیاء و آثار جلیله
علمیه و مهمات حربیه قدیمه، آلات، ادوات متنوعه و مصنوعات ازمنه سابقه
ونتایج خیالات حکمای بزرگوار و تماثیل و تصاویر نگارنده های بی مثل و مانند
روزگار و پرده های نقاشی کار نقاشهای مشهور و حاصل صناعی کارخانه های
معروف و ظروف چینی بسیار و ممتاز کار چین و روسیه و انگلیس و بلور آلات،
کارخانه های ساکس و نیز کارخانه های معتبر”این موزه پس از مدتی از بین رفت.
جواهرات آن به خزانه بانک ملی انتقال یافت و بعدا” به موزه مجهزی تبدیل شد
و سلاح های آن به موزه دانشکده افسری سپرده شد. در دوره مشروطه به دستور
وزیر معارف ” صنیع الدوله ” دایره ای به نام اداره عتیقات بین سال های (
۱۲۹۵.۷ م ) به وجود آمد که کارش سر و سامان دادن به وضع خراب حفاری های غیر
مجاز بود و در همین زمان بود که موزه ایران ” معارف ” تاسیس شد. این موزه
در بر گیرنده اشیای عتیقه، کاشی، سفال، سکه و سلاح بود و. به عنوان اولین
گام موثر در تاریخ موزه داری ایران به شمار می رود.بیشترین جلوه تاریخ موزه
داری ایران را در ایجاد موزه ایران باستان باید جستجو کرد. این موزه با
۲۷۴۴ متر زیر بنا به دلیل قدمت اشیا، در زمره یکی از موزه های مادر دنیا
محسوب می شود که به سال ۱۳۱۶ خورشیدی افتتاح گردید.
طراحی ساختمان این موزه به عهده ” آندره گدار ” فرانسوی بود و شکل ظاهری
ساختمان الهام گرفته از طاق کسری انوشیروان ساسانی است.این موزه در
برگیرنده آثار مختلفی از هزاره ششم پیش از میلاد تا دوران مختلف اسلامی است
که در دو طبقه به نمایش در آمده است. آثار و اشیاء به نمایش در آمده در
موزه آیینه تمام نمایی ازفرهنگ، هنر،آداب و روسوم،باورها و اعتقادات
گذشتگان و نیاکان ماست و آن را تنها پل ارتباطی بین گذشته،حال و آینده می
توان به شمار آورد.
موزه را نبایستی مکانی دانست که در آنجا صرفا” آثار تاریخی و باستانی به
نمایش در می آید، بلکه تمامی نمایشکاه های هنری، علمی، جانوری، پزشکی،
نگارخانه ها، کتابخانه ها و آرشیوها و بیشتر بناهای تاریخی به نوعی موزه
هستند. هر شیئی و اثر به نمایش گذاشته شده در موزه یا نمایشگاه زبان حالی
دارد و با بیننده اش ارتباط برقرار می کند با تعمق و تفکر می توان زبان حال
این آثار را دریافت و از دیدگاه های مختلف آن را بررسی نمود.یکی از
مهمترین وظایف یک موزه برقرار کردن ارتباط فرهنگی بازدید کننده با شیئی به
نمایش در آمده است. در حقیقت باید کوشید تا همان ارتباط وحسی را که بین
خالق یک اثر و خود وجود داشته به نوعی دیگر به بازدیدکنندگان منتقل نمود که
این امری دور از دسترس نیست.
آمار نشان می دهد که در قرن نوزدهم فقط عده خاصی از موزه ها بازدید کرده
اند. کنفرانس عمومی یونسکو در نهمین جلسه خود در دهلی ( ۱۹۵۶ م ) تاکید
نموده استکه بازدید ازموزه ها به ویژه برای طبقه کارگران آسان تر شود و به
راه هایی که به منظور پربار شدن و غنی شدن موزه ها پیشنهاد می شود، توجه
گردد.آمار دیگر نشان داده است که کشورهایی که دارای موزه های متنوع هستند و
بازدیدشان رایگان است از هر دویست نفر که به سینما می روند تنها یک نفر از
موزه های بازدید می کنند. در انگلستان رسم بر این است که اگر مدرسه و یا
هر مرکز آموزشی دیگر، زمانی را به تدریس هنر اختصاص ندهد، موزه ها این
کمبود را جبران می کنند. عده ای از کارشناسان تاسیس موزه های ویژه کورکان
را که از جذابیت بیشتری برخوردار است، توصیه می کنند. در اینجا شایسته است
کهب رای روشن دلان هم فکری شود.
موزه ها روزانه بازدید کنندگان زیادی در سنین مختلف با فرهنگ های گوناگون
دارند، اگر با موزه آرایی سنجیده و راهنمایی مناسب ارزش تاریخی و هنری هر
شیئی بر بیننده مشخص شود، یک شیئی سفالی ساده مربوط به هزاره اول پیش از
میلاد همانند یک تابلوی نقاشی معاصر جذاب و پر بیننده خواهد شد.باید یک
وابستگی و دلدادگی فرهنگی بین اشیا و بازدید کنندگان به وجود آورد و موزه
را مانند یک مجتمع آموزشی و پژوهشی مورد استفاده همگان قرار داد و آموزش از
طریق اشیا تنها بیننده را به سوی خود جذب نمی کند. بلکه هدفی بالاتر دارد و
آن بالاتر بردن سطح آگاهی و دانش بازدیدکنندگان است. در سایه همین آگاهی
است که غارتگران اموال فرهنگی کم تر موفق خواهند شد آثار مار را به یغما
ببرند.
باید فرهنگ آموزش موزه ها را گسترش داد و پهنه گسترده ای را برای این کار
در نظر گرفت. رسانه های گروهی و وسایل ارتباط جمعی را تشویق به معرفی ارزش
تاریخی این آثار کرد و با پخش برنامه های مختلف آموزشی بر آگاهی مردم
افزود. با ایجاد امکانات رفاهی . تفریحی در کنار موزه ها از جمله تالار
سخنرانی، سینما،تاتر، بوستان، شهربازی و …. مردم را به سمت موزه ها
کشاند.ارتباط فرهنگی میان موزه ها می توان یکی از مهمترین راه هایی باشد که
به بررسی و شناخت فرهنگ ها پرداخته و موزه ها را از سکون و رکود بیرون
آورد و پربار کند. چه خوب است هر از گاهی آثار موزه های مختلف کشور نزد
یکدیگر به امانت گذارده شود و این کار آنقدر ادامه یابد که به صورت چرخه
تبادلات فرهنگی موزه در آید. برای نیل به دیگر اهداف موزه ها می توان کلاس
های آموزشی مرتبط و در خور نوع موزه ها برگزار نمود مثلا” در کنار موزه های
هنرهای تزیینی کلاس های تذهیب، تشعیر و کتابت و برای موزه های تاریخ
وباستانشناسی کلاس های سفال گری و موزه فرش،کلاس قالی بافی و … دایر نمود.
۳-۱)شکل گیری موزه و باستان شناسی در جهان
شکل گیری موزه و باستان شناسی در جهان گردآوری از: مهدی عزیزخانی (رشته مرمت آثار تاریخ(
“موزه” عبارتی یونانی به معنی اندیشیدن و چشم دوختن به چیزی است. در افسانه
های مردم یونان باستان، نه الهه حامی دانش و خرد به نام “موز” وجود داشتند
که حامی شعر، موسیقی و هنرهای زیبا همچون نقاشی، پیکره سازی و معماری
شمرده می شدند ومردم یونان برای ستایش از آنها معابدی ساخته بودند و با
اهدای آثار خود به این معابد به هنر ارج می نهادند. با افول تمدن یونان، به
تدریج موزها و معابد آنها از یاد رفتند. شروع عهد رنسانس در سده پانزدهم
میلادی در کشورهای اروپای غربی که به نهضت علمی، اجتماعی، فرهنگی و… نیز
شهرت دارد، سبب تغییرات عمده ای در زندگی اجتماعی، علمی وهنری جامعه اروپا
شد و درک تازه ای از حیات اجتماعی، سیاسی، مذهبی و فرهنگی به وجودآمد.
یکی از خصوصیت های عصر رنسانس، گرایش عمومی مردم به هنر های نقاشی،
پیکرتراشی، معماری و تجلیل از آثار هنری، خاصه هنر یونان بود. در رنسانس،
آثار دوره کلاسیک یونان (۶۰۰تا۴۰۰ق.م) اوج آفرینش بشر بشمار می آمد و
اندیشمندان اروپا نهضت رنسانس را تولد دوباره یونان عهد کلاسیک می دانستند و
به این لحاظ به هنرهای تجسمی یونان ارج بسیار نهادند. پس از سقوط روم
شرقی، اروپائیان به واسطه یونانیانی که به اروپای غربی آمده بودند، با آثار
عهد کلاسیک یونان و روم آشنا شدند و به رمز و راز تمدن یونان و روم باستان
پی بردند؛ به گونه ای که در سده چهاردهم م. شناخت سرزمین و تمدن یونان،
نوعی تفاخر اجتماعی محسوب می شد.
گسترش و رواج روابط پولی به جای روشهای سنتی تجارت، موجب گردید که عده ای
در پی جمع آوری پیکر ها، ظروف و جواهرات قدیمی برآیند و مجوعه هایی را به
وجود آورند که مدتی بعد شالوده تأسیس مشهورترین موزه های اروپای غربی شدند.
در سال ۱۷۷۰ اولین نشریه باستان شناسی به نام Archaeologia توسط “انجمن
عتیقه داران لندن” نشر یافت که انتشار آن تا کنون ادامه دارد. در پی
گردآوری آثار و اشیای باستانی هنری، به تدریج زمینه مطالعه علمی درباره
آنها فراهم شد، چندان که نیمه اول قرن هجدهم را می توان سرآغاز تکوین دانش
باستان شناسی دانست. در این تاریخ “جان.ج.وینکلمن” (۱۷۶۸_۱۷۱۷
,Jhan.g.Winckelman) که به صفت “پدر باستان شناسی” شهرت دارد، به اختلاف
بین سبک های هنر توجه کرده و برای تفکیک آثار باستانی، معیارهایی مشخص نمود
و برای اولین بار کتاب “تاریخ هنر قدیم” را تألیف و نشر کرد.
از اواسط این سده به بعد، توجه خاصی به آثار عصر کلاسیک یونان، روم و دانش
باستان شناسی مبذول شد و گردآورندگان آثار هنری، پر شمارتر شدند و تحقیقات
منظم باستان شناسی در نقاط مختلف اروپا گسترش فراوان یافت و گردآوری آثار
عتیقه و دیدن آثار باستانی روم ویونان یک تفاخر اجتماعی شناخته شد. در این
قرن برای نخستین بار گفته شد که هنر برای تزیین بافت اجتماعی نیست، بلکه
باید یکی از بنیانهای اجتماعی تلقی شود. در همین سده انجمن های “هنر دوست”
در اروپا گسترش فراوان یافتند و جمع آوری آثار هنری در تالارهای خصوصی
گسترش یافت. به دنبال انقلاب کبیر فرانسه در سال ۱۷۸۹ تالارهای هنری خصوصی
بر روی عموم مردم گشوده شدند. افتتاح “موزه بریتانیا” در سال ۱۷۵۳، “موزه
لوور” در سال ۱۷۹۳ و “موزه آرمیتاژ” روسیه در سال ۱۷۶۴ ناشی از وقوع تحولات
اجتماعی در اروپا بود. افتتاح این موزه ها سبب شد که مردم بتوانند از
نزدیک، آثار هنری و باستانی را مشاهده کنند.
حمله “ناپلئون بناپارت” به مصر در سال ۱۷۹۱ سبب بروز تحول تازه ای در روابط
شرق و غرب شد. حضور فرانسویان در مصر از یک سو باعث نشر و گسترش افکار
آزادی خواهانه انقلابیون فرانسه در شرق گردید و از سوی دیگر با سفر هیأت
بزرگی از دانشمندان فرانسوی به همراه سپاه ناپلئون به مصر، مطالعه درباره
باستان شناسی مصر آغاز شد، و در پی آن “انجمن مصر شناسی فرانسه” در سال
۱۷۹۸ در قاهره تأسیس شد و مصر، دروازه شناخت شرق باستان تلقی گردید.
اقداماتی که توسط “وینکلمن” شروع شده بودند، توسط “کریستین یورگنسن تامسن”
(Christian gurgensen Thomsen) در دانمارک ادامه یافتند. وی در حدود سال
۱۸۱۶ در حالی که موزه دار “موزه ملی کپنهاگ” بود، برای مطالعه دقیق و علمی
آثار موجود در موزه، طبقه بندی اشیاء در قفسه ها و معرفی مراحل تحول و
تکامل دست ساخته های انسان، سه دوره زمانی متوالی “عصر سنگ”، “مفرغ” و
“آهن” را در نظر گرفت و در سال ۱۸۱۹ نمایشگاهی برای تماشای مردم ترتیب داد.
“داروین” با تألیف “اصل انواع” در سال ۱۸۵۹ گام جدیدی برای مطالعه سیر
تکامل موجودات برداشت و سبب بروز تحول تازه ای در اندیشه های انسان شد.
نوشته های “آ.مورلات” سوئیسی، “جان لوباک” انگلیسی و “اسکار مونتلیور” در
زمینه باستان شناسی، به این دانش استقلال بخشیدند. “جان لوباک” که به تاریخ
طبیعی وباستان شناسی علاقه داشت، با تألیف کتاب “عصر قبل از تاریخ…” در
سال ۱۸۶۵ سبب ایجاد تحول جدیدی در باستان شناسی شد.
وی برای اولین بار اصطلاح های “پارینه سنگی” و “نوسنگی” را برای مراحل
تکامل فرهنگهای پیش از تاریخ به کار برد. دستیار وی که “جان جاکوب آسموس
ورسا” نام داشت، با حفاری در گورهای باستانی شهر جاتلند و نشر گزارش این
حفاری با عنوان “ادوار باستانی دانمارک” در سال ۱۸۴۳ که بر اساس سه دوره
پیشنهادی “تامسن” انجام شده بود، برای اولین بار با روش مقایسه ای، به
تعیین قدمت آثار پرداخت.
روشهای “تامسن” و “ورسا” کمک شایان توجهی به شناخت دوره های هنری جهان
باستان کردند و بعدا توسط محققانی چون “گوردون چایلد” به کار گرفته شدند و
کاملتر گردیدند. در سال ۱۸۷۳ معابد خدایان در جزیره ساموتراس یونان به صورت
علمی توسط “الکساندر گونتر” کاوش شد و دو سال بعد “انجمن باستان شناسی
آلمان” در آتن افتتاح گردید و کاوش در المپیای یونان آغاز شد. در سال ۱۸۸۲
“شلیمان” در کاوشهای حصار لیک و شهر تروا از روشهای منظم وعلمی استفاده
کرد. در این کاوشها، لایه نگاری مورد توجه قرار گرفته و همچون اصلی مهم در
باستان شناسی پذیرفته شد؛ و سرانجام در اواخر قرن نوزدهم، کاوشهای باستان
شناسی در مصر و فلسطین نیز شروع شدند و باستان شناسی، یک شاخه مستقل علمی
شناخته شد و روشهای تحقیقاتی آن تدوین شدند و در دانشگاهها و دیگر موسسات
علمی مورد آموزش قرار گرفتند. اقدامات “رابرت بریدوو” در نیمه اول قرن
بیستم سبب تعالی روشهای دانش باستان شناسی در جهان شد و شاگردان، دیدگاهها و
روشهای او را در نقاط مختلف جه
جمله در ایران به کار بستند.
۴-۱) اهداف موزه
۱. گردآوری، حفظ و نمایش آثار هنری معاصر و گسترش سطح شناخت جامعه
۲. شناساندن هنرهای معاصر اصفهان، سایر استانهای ایران و هنر معاصر بین الملل
۳. عرضه و نمایش دائمی هنرهای معاصر و سایر کشورها
۴.آشنا نمودن مردم و خصوصاً هنرمندان با هنرهای معاصر
۵.برقراری ارتباط با موزه ها و مراکز حفظ، آموزش و اشاعه هنر معاصر در ایران و سایر کشورها
۶.برنامه ریزی و ارائه طرح های لازم برای تشویق، تحقیق و پژوهش در زمینه هنرهای معاصر
۷.ایجاد برنامه های آموزشی جهت آشناسازی جامعه و خصوصاً هنرمندان با هنر
معاصر از طریق برگزاری جلسات سخنرانی، برنامه بازدید، گردهمایی، انتشار
کتاب و مجله، امور سمعی و بصری، مرمت آثار و انجام خدمات فنی
۸.ایجاد بانک اطلاعات هنرمندان معاصر ایران با عنایت خاصه به شهر تاریخی اصفهان ب
۵-۱) عمده فعالیتهای موزه
برپایی نمایشگاههای هنری در سطوح استانی، ملی و بین المللی
برگزاری جلسات سخنرانی و سمینارهای تخصصی در ارتباط با رشته های مختلف هنری
گردآوری، حفظ، مرمت و نمایش آثار هنری نفیس
آشنا نمودن مردم و هنرمندان با هنرهای معاصر
برقراری ارتباط با موزه های و مراکز فرهنگی، هنری داخلی و خارجی.
۶-۱)انواع موزه
گونه بندی اولیه‌ای که در بسیاری از کشورها هنوز متداول است و همچنان در
اسامی کمیته‌های تخصصی ایکوم دیده می‌شود، تمایز بین موزه‌های صنایع دستی،
هنرهای کاربردی، تاریخ، مردم شناسی، علوم طبیعی، دانش و فناوری، موزه‌های
منطقه ای، محلی و موزه‌های تخصصی است. در عین حال سیر تحول موزه‌ها از جنگ
دوم جهانی به این سو، بتدریج مرزهای بین رشته‌ها و مجموعه‌ها را از میان
برداشته است. اکنون موجه‌تر به نظر می‌رسد که موزه‌ها را به انواع زیر
تقسیم کنیم:
۱. موزه های هنری ۲. موزه‌های تاریخی ۳.موزه‌های تخصصی ۴.موزه‌های علمی ۵.موزه های فنی و صنعت
۶-۱-۱) موزه های تاریخی:
آثار و اشیای قدیمی را که می توانند گویای زمینه و پیشینه مردم شناسی و باستان شناسی و تاریخی باشند، در خود جای داده اند.
۶-۱-۲) موزه های تخصصی: آثار تاریخی، هنری و فنی را به مناسبتهای ویژه در
معرض دید مردم قرار می دهند. دو نوع این موزه ها را به “موزه در هوای آزاد”
و “موزه محلی” موسوم کرده اند.
۶-۱-۳) موزه های علمی
: گیاهان، جانوران، سنگها، خاکها، سنگواره ها و آنچه دست بشر در خلق آنها
دخالت نداشته است، تهیه و نگهداری می کنند که به انواع موزه های تاریخ
طبیعی، جانوران زمینی، گیاهان، ماهیها و جانوران دریایی طبقه بندی می شوند.
موزه های علمی مهم ترین و فعالترین موزه ها هستند. موزه های علوم طبیعی می
باید نقش ویژه ای در آگاه سازی و متقاعد ساختن مردم ایفا کنند و در سطح
علمی اسنادی (بالغ بر میلیونها نمونه) که پیشرفت دانش را از دیدگاه رشته
های متعدد میسر می سازند در اختیار پژوهندگان قرار دهند.
۶-۱-۴) موزه های فنی و صنعتی:
ساخته های فنی و صنعتی انسان را در زمینه های اختراعات، اکتشافات، وسایل
نقلیه، ماشین آلات و مانند آنها را به نمایش می گذارند و به نامهای موزه
اختراعات، موزه اکتشافات، موزه ماشین آلات و موزه وسایل نقلیه و غیره موسوم
شده اند.
۶-۱-۵) موزه های هنری
: آثار و اشیای زیبایی درباره نقاشی، معماری و مجسمه سازی و غیره را
گردآوری می کنند و آنها را به موزه های نقاشی، معماری و مجسمه سازی، هنرهای
تزئینی و صنایع دستی، لوازم خانگی، موزه خط و خطاطی، کتاب و صحافی، موزه
سرامیک و کاشی، موزه قالی و قالیبافی، موزه کنده کاری و منبت کاری و صنایع
چوبی، موزه گوهری و سرانجام موزه منسوجات طبقه بندی می کند.
۷-۱) اشکال مختلف موزه ها
موزه ها را به شکلهای گوناگون طبقه بندی کرده اند، موزه های تاریخ و باستان
شناسی، موزه های فضای باز، موزه های مردم شناسی، کاخ موزه ها، موزه های
علوم و تاریخی طبیعی، موزه های منطقه ای ( محلی)، موزه های سیار ( گردشی ) ،
پارک موزه ها، موزه های سلاح ( نظامی )، موزه های اندیشمندان ( خانه
هنرمندان)
موزه تاریخی و باستان شناسی: دید تاریخی دارند و بیانگر سلسله و دوره های
تاریخی هستند . بیشتر این آثار بر اثر کاوش های باستان شناسی به دست آمده
اند و بیانگر فرهنگ و تمدون گذشته و تلفیق کننده علم، هنر و دانش یک ملت یا
یک قوم هستند. چنین موزه هایی مادر نیز نامیده می شوند. موزه ملی ایران (
ایران باستان )، موزه ملی ورسای در فرانسه و موزه تاریخ در واشینگتن از این
نوع هستند.
۷-۱-۱)موزه فضای باز:
با ایجاد این نوع موزه ها می توان به معرفی یافته ها و داده های مهم باستان
شناسی کمک بزرگی نمود. زمان یکه یک کاوش علمی باستان شناسی منجر به نتایج
مطلوب و کشف آثار ارزشمند غیر منقول می شود و قابل انتقال به موزه ها نیست،
با فراهم آوردن شرایط و امکانات لازم، مکان مورد نظر را جهت باز دید عموم
مهیا می نمایند. این امر در اصطلاح به موزه فضای باز مشهور است. از جمله
این موزه ها می توان به تخت جمشید در شیراز و محوطه تاریخی هگمتانه در
همدان اشاره نمود
این موزه ها در دیگر کشور ها مانند چین، یونان و برخی از کشور های اورپایی
نیز معمول است. در استان خراسان محوطه تاریخ ” بندیان ” در گز که دارای گچ
بری های بسیار زیبایی از دوره ساسانیان است و همچنین محوطه تاریخی ” شا یاخ
” نیشابور می توانند مکان مناسبی برای این امر باشند.
موزه های مردم شناسی: فرهنگ، آداب و رسوم، اعتقادات، پوشاک و سنن اجتماعی
حاکم بر جامعه را نشان می دهند. موزه مردم شناسی تهران و حمام گنجعلی خان
کرمان از این نوع هستند.
۷-۱-۲)کاخ موزه ها
: بنا یا اثر تاریخی هستند که از گذشتگان به دست ما رسیده و بیانگر و ضعیت و
نحوه زندگی صاحبان آن است. ممکن است در این بنا اشیای تاریخی و نیز آثار
هنری از جمله نقاشی روی دیوار،گچ کاری و …. وجود داشته باشد. کاخ موزه ها
معمولا” در مراکز حکومتی به وجود می آیند. هدف از تاسیس این موزه ها به
نمایش گذاشتن اثر و بنای تاریخی و نیز عبرت آموزی است. مجموعه کاخ های سعد
آباد تهران و باغ ملک آباد مشهد از این نوع موزه ها هستند.
۷-۱-۳) موزه های هنری :
انواع هنرهای تجسمی و تزیینی که از زیبایی شناسی بالایی برخوردارند، را به
نمایش در می آورند و معمولا” بازدید کنندگان زیادی نیز دارند. موزه هنرهای
زیبا در تهران و موزه هنرهای تزیینی در اصفهان از این نوع هستند.
و………………
فهرست مطالب
عنوان صفحه
مقدمه
فصل او ل : تاریخچه موزه ۱
۱ـ ۱ ـ تعریف موزه ۱
۱ـ ۱ ـ ۱ ـ معنای لغوی و اصطلاحی موزه ۱
۲-۱-تاریخچه موزه ۲
۳-۱- شکل گیری موزه و باستان شناسی در جهان ۸
۴-۱- اهداف موزه ۱۳
۵-۱- عمده فعالیت های موزه ۱۳
۶-۱- انواع موزه ها ۱۴
۶-۱-۱- موزه های تاریخی ۱۴
۶-۱-۲- موزه های تخصصی ۱۴
۶-۱-۳- موزه های علمی ۱۵
۶-۱-۴- موزه های فنی و صنعتی ۱۵
۶-۱-۵- موزه های هنری ۱۵
۷-۱- اشکال مختلف موزه ها ۱۵
۷-۱-۱- موزه فضای باز ۱۶
۷-۱-۲- کاخ موزه ها ۱۷
۷-۱-۳- موزه های هنری ۱۷
۷-۱-۴- موزه های علوم و تاریخ طبیعی ۱۷
۷-۱-۵-موزه های سیار ۱۸
۷-۱-۶-پارک موزه ها ۱۸
۷-۱-۷- موزه های اندیشمندان(خانه هنرمندان) ۱۸
نهادینه شدن موزه در ایران ۱۹
موزه همایونی ۱۹
موزه ملی ۲۰
موزه دانشکده افسری ۲۰
موزه هنر و صنایع ۲۰
موزه مردم شناسی تهران ۲۰
موزه داری ۲۱
فصل دوم : شناخت ومبانی نظری ۲۲
۱ـ ۲ـ پست مدر نیسم ۲۲
۲-۲-معماری پست مدرن ۲۴
۳-۲-گرایشات پست مدرن در معماری ۲۸
۴-۲-پست مدرن در طرح ارایه شده ۳۰
۵-۲-سازهای مورد استفاده در موسیقی ۳۱
۵-۲-۱- دف ۳۱
۵-۲-۲-تاس ۳۱
۵-۲-۳-کوس ۳۲
۵-۲-۴-دهل ۳۲
۵-۲-۵-تنبک ۳۲
۵-۲-۶-قاشقک ۳۳
۶-۲-ساز های بادی ۳۳
۶-۲-۱-نی ۳۴
۶-۲-۲-بالابان ۳۴
۶-۲-۳-دوزله ۳۵
۶-۲-۴-سرنا ۳۵
۷-۲-سازهای بادی فلزی… ۳۵
۸-۲-سازهای زهی ۳۶
۸-۲-۱-تار ۳۷
۸-۲-۲-سه تار…………………………………………… ۳۷
۸-۲-۳-تنبور ۳۷
۸-۲-۴-عو ۳۸
۸.۲.۵-دیوان ۳۸
۸-۲-۶-سنتور ۳۹
۹-۲- از جمله اشیایی که در موزه حفظ میشوند.. ۳۹
۹-۲-۱-نی ۴۰
۹-۲-۲-دوزله ۴۲
۹-۲-۳-نی انبان ۴۳
۹-۲-۴-بالابان ۴۳
۹-۲-۵-تمبک ۴۴
۹-۲-۶-دهل ۴۵
۹-۲-۷-دایره .۴۶
۹-۲-۸-دوتار.. ۴۶
۹-۲-۹-نقاره ۴۷
۹-۲-۱۰-کمانچه ۴۸
۹-۲-۱۱-قیچک ۴۹
۹-۲-۱۲-تار. ۵۱
۹-۲-۱۳-تنبور ۵۳
۹-۲-۱۴-رباب. ۵۴
۹-۲-۱۵-عود .۵۵
۹-۲-۱۶-قانون ۵۶
۹-۲-۱۷-سنتور ۵۷
فصل سوم: بررسی نمونه های مشابه
نمونه های داخلی. ۵۹
موزه هنر های معاصر ۵۹
موزه ایران باستان ۶۵
موزه موسیقی ایران ۶۹
نمونه های خارجی
موزه مرسدس بنز ۷۶
موزه لوور پاریس ۸۱
موزه زیر اب ۸۳
فصل چهارم : اقلیم ۸۵
اقلیم و موقعیت طبیعی تهران ۸۵
حوزه های اقلیمی شهر تهران ۸۶
معدل میزان بارندگی ۸۶
معدل رطوبت نسبی ۸۷
معدل روزهای یخبندان ۸۷
باد ۸۷
بررسی بادهای تهران و طبقه بندی ان ۸۷
بادهای غالب ۸۸
محدودیت اراضی کم مقاومت تهران ۸۸
محدودیت اراضی در پهنه بندی خطر زمین لرزه ۸۹
حرارت خورشیدی جذب شده در دیوار ها ۸۹
فصل پنجم:ضوابط و استاندارد های طراحی و برنامه فیزیکی ۹۶
۱-۵-فضاها و دیاگرام روابط فضاها ۹۶
۱-۵-۱-فضاهای موزه ۹۶
۱-۵-۲-دیاگرام فضاها ۹۸
۲-۵- موازین طراحی موزه ۹۹
۲-۵-۱-اشنایی با طراحی موزه ها و گالری های اثار هنری ۹۹
۲-۵-۲-ترویج و تبلیغ ۱۰۲
۲-۵-۳-حجم ۱۰۳
۲-۵-۴-فضای واقعا عمومی. ۱۰۳
۳-۵-لزوم تعیین استاندارد برای فضا های موزه. ۱۰۴
۴-۵- ضوابط طراحی موزه موسیقی ۱۰۵
۵-۵-فضاها و روابط عملکردی .۱۰۷
۵-۵-۱-ورودی و گیشه ۱۰۷
۵-۵-۲-امنیت و اطلاعات .۱۰۸
۵-۵-۳- فضای اداری ۱۰۸
۵-۵-۴- گالری ها. .۱۰۹
۵-۵-۵-کارگاه نگهداری و مرمت اثار ۱۱۲
۵-۵-۶-انبار ۱۱۲
۵-۵-۷-جعبه اینه ها ۱۱۳
۶-۵-نور پردازی در موزه. ۱۱۳
۶-۵-۱-نورپردازی طبیعی ۱۱۴
۶-۵-۲-نورپردازی مصنوعی ۱۱۷
۷-۵-سیرکولاسیون در موزه ها.. .۱۱۸
۸-۵-ایزولاسیون صوتی موزه ها ۱۱۹
۹-۵-ضوابط حفظ اثار موزه ها ۱۲۰
۱۰-۵-مصالح و رنگ. .۱۲۲
۱۱-۵-کف موزه ها ۱۲۳
۱۱-۵-۱-سنگ و سنگ مرمر ۱۲۴
۱۱-۵-۲-کاشی. ۱۲۵
۱۱-۵-۳-چوب. ۱۲۵
۱۱-۵-۴-چوب پنبه ۱۲۵
۱۱-۵-۵-لاستیک ۱۲۶
۱۱-۵-۶-اجر قیری ۱۲۶
فصل ششم:تحلیل سابت و روند طراحی
ادرس. ۱۲۷
مساحت کلی سایت. ۱۲۷
مجاورت ها .۱۲۸
بررسی مسایل اقلیمی ۱۲۸
علت انتخاب سایت. ۱۲۹
فصل هفتم:سازه
فضاهای عمومی ۱۳۰
انواع اسانسور و مشخصات ان ۱۳۱
فصل هشتم: نتیجه گیری- گزینه های طراحی- مدارک نهایی و نقشه های طرح. ۱۳۳
نتیجه گیری ۱۳۳
منابع. ۱۳۴
پرسپکتیو های طرح. ۱۳۵
نماهای طرح. ۱۳۶
نقشه های طرح ۱۳۷
مقاطع طرح. ۱۳۸
